کبد بعد از قلب دومین ارگان بزرگ بدن است و عملکرد های بیوشیمیایی آن بیش از هر ارگان دیگری است و عمدتا از هپاتوسیت ها، سلول های سینوزوئیدی و اپیتلیوم صفراوی تشکیل شده است. تخمین زده می شود که حدود ۱۵۰۰ عملکرد بیوشیمیایی ضروری و اساسی بدن در کبد انجام می شود. کبد در صد ها فعالیت متابولیک مختلف از جمله سنتز پروتئین های پلاسما، کاتابولیسم و ذخیره کربوهیدرات ها، تجزیه چربی ها، سمیت زدایی و دفع سموم و تولید و ترشح صفرا نقش دارد.
برخی از بیماری های کبدی شایع در سگ و گربه عبارتند از:
- کبد چرب یا همان لیپیدوز کبدی (شایع ترین بیماری کبدی در گربه ها)
- بیماری های التهابی کبد (دومین بیماری شایع کبدی در گربه ها)
- التهاب مزمن کبدی که در سگ ها شایع تر از گربه ها می باشد
- نارسایی حاد کبدی
- آسیب کبدی در اثر برخی سموم و دارو ها
- شانت پورتوسیستمیک
- کلانژیوهپاتیت سگ ها
- بیماری ویروسی پریتونیت عفونی گربه ها (FIP)
- عفونت با کلسی ویروس حاد عفونی در گربه ها
- بیماری ویروسی هپاتیت عفونی سگ ها
- عفونت باکتریایی لپتوسپیروز در سگ ها
- عفونت انگلی لیشمانیوز در سگ ها
- بیماری انگلی توکسوپلاسموز
- دیابت ملیتوس که منجر به افزایش احتمال رخداد کبد چرب می شود
- پرکاری غده تیروئید که منجر به افزایش آنزیم های کبدی و گاهی افزایش تولید بیلی روبین می شود
- سندرم کوشینگ (پرکاری غده فوق کلیه) در سگ ها
- کیست های کبدی
- هپاتوپاتی واکوئلی سگ سانان
- تومور های کبدی اولیه و متاستاتیک
- آمیلوئیدوز کبدی
- بیماری ذخیره گلیکوژن در سگ ها
- بیماری های کیسه صفرا و مجرای صفراوی مثل التهاب، سنگ های صفراوی و …
از آنجایی که کبد وظایف مختلفی از جمله پاک کردن خون از سموم و تولید پروتئین های انعقادی را بر عهده دارد، بنابراین اختلال در عملکرد آن می تواند عملکرد سایر ارگان ها را نیز تحت تاثیر قرار بدهد. از جمله اختلالات و علائمی که متعاقب بیماری های کبدی مشاهده می شوند می توان علائم عصبی (انسفالوپاتی کبدی)، آسیت، مشکلات انعقادی، فیبروز و سیروز کبدی را نام برد.
می توان برای بهبود و درمان این بیماری های کبدی و یا در برخی موارد به عنوان درمان حمایتی از داروی کاملا گیاهی هپامارین استفاده نمود. این محصول حاوی عصاره گیاه خار مریم (سیلیمارین) می باشد. از گذشته گیاه خار مریم (Silybum.marianum) برای درمان بیماری های کبدی قابل توجه بوده است. سیلیمارین ماده موثره اصلی تشکیل دهنده عصاره خار مریم می باشد که در درجه اول به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی عمل کرده که از یک طرف تولید رادیکال های آزاد و گونه های فعال اکسیژن و پراکسیداسیون لیپید را کاهش می دهد و از طرفی موجب تقویت تولید آنزیم های آنتی اکسیدانی مثل گلوتاتیون پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز می شود. به علاوه اثرات ضد التهابی، ضد باکتریایی و ضد ویروسی نیز دارد.
به طور کلی سیلیمارین به ۴ روش مختلف اثر خود را در محافظت از کبد ایفا می کند:
- با پایدار کردن غشای سلول های کبدی و تغییر در ساختمان غشا، مانع از ورود سموم به داخل سلول های کبدی می شود و محل اتصال توکسین ها را مسدود می کند.
- اثر محافظت کنندگی دیگر سیلیمارین به دلیل اثر آنتی اکسیدانی آن است که تولید رادیکال های آزاد را کم و میزان آنزیم های آنتی اکسیدانی را زیاد می کند. به علاوه آنزیم های پراکسیداز مثل لیپواکسیژناز را مهار می کند و جلوی پراکسیداسیون اسید های چرب و آسیب به غشای هپاتوسیت ها را می گیرد.
- با فعال کردن سنتز RNA ریبوزومی منجر به افزایش پروتئین سازی و تحریک بازسازی سلولی می شود.
- جلوی تبدیل هپاتوسیت ها به میوفیبروبلاست را می گیرد و در نتیجه از فیبروز و سیروز کبدی جلوگیری می کند.
در مجموع داروی گیاهی هپامارین، دارویی ایمن است که کارایی بالایی در بهبود و درمان اختلالات کبد و کیسه صفرا دارد و می توان از آن با دوز ۰.۵ میلی لیتر (۱۰ قطره) به ازای هر ۱۰ کیلوگرم وزن بدن استفاده نمود.
