منقار بخش مهمی از بدن پرندگان است. مشکلات منقار میان پرندگان زینتی بسیار شایع اند و می توانند باعث مشکلات جدی در سلامتی و عملکرد روزانۀ آنها از جمله تغذیه، بالا رفتن از سطوح، و نگهداشتن اجسام شوند. سوءتغذیه، بیماری، حوادث و… می توانند باعث این مشکلات شوند. با این حال، این بیماری ها مشکلات تا حد زیادی قابل پیشگیری کنترل اند. با شناخت این مشکلات رایج، می توان از آنها پیشگیری کرد و در صورت بروز، در مراحل ابتدایی اقدامات درمانی لازم را انجام داده و از وخامت آنها جلوگیری کرد.
مشکلات منقار، بر اساس ناهنجاری های ایجاد شده دسته بندی و شناخته می شوند و می توانند تمام گونه های پرندگان را درگیر نمایند. در ادامه به برخی از رایج ترین انواع این مشکلات، علل آنها و نحوۀ کنترل و درمانشان خواهیم پرداخت.
علل عمدۀ مشکلات منقار در پرندگان
- عفونت ها
- آسیب دیدگی
- سرطان
- سوءتغذیه
- ناهنجاری های رشدی
- بیمای های کبد
- نبود اسباب بازی های جویدنی، شکستنی و ساییدنی لازم برای حفظ سلامت منقار
در ادامه به برخی از رایج ترین مشکلات منقار خواهیم پرداخت.
وجود توده یا رشدیافتگی غیرطبیعی
این عارضه نسبت به دیگر مشکلات منقار کمتر شایع است و می تواند نشانۀ ملانوم و یا کارسینوما (تومور بدخیم سطحی) باشد. این وضعیت، مشکلی جدی است و باید در صورت مشاهده فورا به دامپزشک مراجعه کرده و تدابیر درمانی لازم را در پیش گرفت.
سوراخ شدگی و حفره
منقار پرنده باید سطحی صاف و هموار داشته باشد. وجود هرگونه سوراخ یا فرورفتگی نشانۀ مشکل است. این حفره ها می توانند با کاهش استقامت منقار باعث شکستگی شده و یا تبدیل به محلی برای تجمع غذا و آلودگی و در نتیجه بروز انواع عفونت گردند.
پوسته پوسته شدن
جنس منقار پرندگان درست مانند ناخن، از کراتین است؛ در نتیجه به صورت مداوم رشد می کند. گاهی در طی این فرآیند رشد، لایه هایی در سطح منقار دیده می شوند که طبیعی است؛ اما در صورتی که این پوسته پوسته شدن به مقدار و دفعات زیاد اتفاق بیفتد، نشان دهندۀ عدم سلامتی منقار پرنده است.
شکستگی
منقار بافت مستحکمی دارد و نباید به راحتی آسیب دیده یا بشکند. اما گاهی منقار پرندگان تحت تاثیر فشار ترک می خورد که می تواند منجر به شکستگی شود. در صورت عدم رسیدگی، ممکن است پرنده دچار عفونت شده و کل یا بخشی از منقار از بین برود.
تغییر رنگ
ترکیب رنگ منقار در گونه های مختلف پرندگان متفاوت است. تغییر رنگ ناگهانی و غیرطبیعی بخشی از منقار می تواند نشان دهندۀ مشکل یا بیماری باشد.
سستی و نرم شدگی
منقار باید به قدری محکم باشد که پرنده بتواند به کمک آن اجسام را بگیرد، بالا برود، و غذاهای سخت را بشکند. در صورتی که کل یا بخشی از منقار سست و قابل خمودگی شود، این می تواند علامت بروز مشکل باشد. نقاط نرمی بر روی منقار که با گذشت زمان تبدیل به سوراخ می شوند نیز می توانند علامت بروز بیماری باشند.
کنده شدن قطعات بزرگ
اینکه گاهی بخش های کوچکی از منقار ساییده و جدا شود طبیعی است؛ اما خوردگی و جدا شدن بخش های بزرگ از منقار که باعث می شوند سطح منقار دیگر هموار نباشد، یک وضعیت غیرطبیعی و نشان دهندۀ مشکل است.
رشد بیش از حد
همان طور که پیشتر گفته شد، منقار پرندگان به صورت مدوم رشد می کند. در صورتی که منقار در طول زمان به شکل طبیعی ساییده و رشد آن کنترل نشود، فرمی غیرطبیعی پیدا کرده و مانع از تغذیه، بالا رفتن و دیگر فعالیت های طبیعی پرنده می شود.
شکل غیر طبیعی
گونه های مختلف پرندگان، منقارهایی با فرم متفاوت دارند. بروز بیماری یا یک حادثۀ آسیب زا می تواند باعث این شود که منقار شروع به رشد به شکلی غیر طبیعی کند.
تشخیص
دامپزشک برای تشخیص علت مشکل منقار پرنده، احتمالا پیش از هرچیز دربارۀ محیط نگهداری و تغذیۀ آن از شما سوال خواهد کرد. بسته به نوع مشکل، این به دامپزشک کمک می کند که بررسی نماید چه چیزی باعث بروز مشکل پیش آمده شده است. سپس معاینۀ کامل انجام خواهد شد. در قدم بعدی، بسته به صلاح دید دامپزشک در صورت نیاز، تست های آزمایشگاهی، آزمایش خون، سیتولوژی و… انجام خواهند گرفت.
پیشگیری
پرنده های گونه های مختلف، به مواد غذایی، محیط نگهداری و مراقبت های خاص خود احتیاج دارند. با فراهم نمودن خوراک حاوی مواد مغذی لازم شامل انواع ویتامین ها و مواد معنی، تهیۀ اسباب بازی ها و وسایل خاص نیازهای پرنده برای بازی، بالا رفتن و ساییدن منقار، و همچنین دور نگهداشتن پرنده از خطرات و آسیب های بالاقوۀ محیط، می توان از بروز بسیاری از مشکلات و بیماری های مرتبط با منقار جلوگیری نمود.
درمان
هنگامی که دلیل مشکل منقار مشخص شد، به یک برنامۀ درمانی برای بهبود و مدیریت مشکل احتیاج است. این برنامه ممکن است شامل بریدن منقار، درمان دارویی، تغیرات در رژیم غذایی و یا محیط و در نهایت عمل جراحی باشد. بسته به مشکل و علت آن، این پروتوکل درمانی ممکن است موقتی یا دائمی باشد.
اکثر مشکلات و بیماری های منقار پرندگان قابل درمان یا کنترل اند، اما در برخی موارد نیز ممکن است مشکل پیش آمده، به یک بیماری جدی مرتبط باشد. مشکلاتی که تحت تاثیر مسائل تغذیه ای یا محیطی به وجود می آیند معمولا روند بهبودی بهتری دارند؛ اما در رابطه با بیماری های جدی مانند سرطان، برخی عفونت ها و همچنین بیماری های کبدی، اینگونه نیست.
