بیماری نکروز عفونی پانکراس (IPN) یا Infectious pancreatic necrosis یک بیماری ویروسی حاد و با شدت انتقال بسیار بالا در ماهیان است. وقوع بیماری IPN در ایران به عنوان یکی از عوامل مهم در مرگ و میر بچه ماهیان در مراکز تکثیر و پرورش ماهی قزل آلا شناخته شده است.
عامل بیماری نکروز عفونی پانکراس (IPN)
IPN ویروسی از خانواده Birnaviridae می باشد. این ویروس در دمای ۶۰ درجه سانتی گراد به مدت ۱۵ دقیقه مقاوم است. این ویروس در محیط آزمایشگاه و مجاورت هوا به مدت ۵ هفته می تواند زنده بماند. فعالیت ویروس بعد از ده هفته قرارگیری در دمای ۴ تا ۱۰ درجه کمی کاهش می یابد.
انتقال بیماری نکروز عفونی پانکراس (IPN)
یکی از مهمترین راههای انتقال ویروسIPN ، مایعات تخمدانی و اسپرمی می باشد. آبشش، پوست، مدفوع و ترشحات روده ای ماهیان مبتلا نیز سبب انتقال بیماری خواهند شد.
ویروس عامل ایجاد بیماری هم در سطح خارجی تخم های آلوده و هم در دیواره داخلی تخم ها وجود دارد و چون از سطح تخم ها شسته نمی شوند به راحتی بیماری را انتقال می دهند.
ویروس IPN از نوزادان آلوده به سایرین منتقل می شود. توری ها، سطل ها، سبد ها، ابزار مورد استفاده در کارگاههای تکثیر و پرورش به انتقال ویروس کمک می کنند.
آب آلوده مرکز تکثیر ، انگل های خونخوار، پرندگان ماهی خوار نیز می تواند بیماری را به ماهیان غیر آلوده منتقل کند.
علائم (IPN) نکروز عفونی پانکراس
- عدم تمایل به گرفتن غذا و بی اشتهایی
- کاهش تدریجی تعادل
- شنای غیر عادی و فرورفتن ماهی مبتلا به عمق و شنا به سمت پایین
- تیره شدن رنگ بدن ماهیان جوان
- کاهش وزن در ماهیان جوان
- تورم شکمی
- خونریزی در سطح شکمی
- بیرون زدگی چشم
بیماری زایی ویروس (IPN)
بعد از گذشت چند روز از ورود ویروس به بدن ماهی، ویروسها در لکوسیتهای خون و سایر بافتها از جمله کلیه، طحال، پانکراس(لوزالمعده)، کبد، قلب و مغز و سلولهای تناسلی به تعداد زیادی تکثیر میشوند. بیشترین میزان تکثیر و آسیب در بافت پانکراس ایجاد میشود که با توجه به گونه ماهی، سن، وزن، جنس Tissue Culture Infectious Dose (TCID) شدت آسیب به بافتهای مختلف متفاوت است.
پیشگیری از نکروز عفونی پانکراس
با توجه به گستردگی روشهای انتقال بیماریIPN و زنده مانی این ویروس در طیف وسیعی از محیطهای پرورشی و صدمات اقتصادی وارده به صنعت آبزی پروری کشور، اجرای اقدامات پیشگیرانه و نظارت بهداشتی بیشتر همزمان با رعایت الزامات اصول زیست محیطی، ایمنی زیستی و امنیت زیستی در مزارع تکثیر و پرورش ماهیان سردآبی برای کنترل و پیشگیری از این بیماری در استان های آبزی پرور کشور توصیه میگردد.
بروز استرس های حاد و مزمن و در نتیجه، تضعیف سیستم ایمنی بدن، بروز انواع بیماریهای قارچی، باکتریایی و ویروسی را بالا میبرد.
تراکم بالاتر از سطح بهینه باعث کاهش میزان اکسیژن و سهم غذای در دسترس و کاهش کیفیت آب در پی افزایش مواد آلی و آمونیاک آب میشود که این موارد برای ماهی به عنوان عامل استرس تلقی شده و مجموعه ای از واکنش های آبشاری مربوط به استرس با بالا رفتن سطح کورتیزول در ماهی آغاز شده که در نتیجه باعث بروز تغییرات فیزیولوژیک، تخریب بافت، کاهش رشد و تولید مثل و سرکوب سیستم ایمنی میشود.
برای اطلاعات بیشتر پربیوتیک میتو اینجا کلیک کنید.
برای خرید محصول پربیوتیک میتو اینجا کلیک کنید.
استفاده از آنتی بیوتیک ها و داروهای شیمیایی یکی از روشهای مرسوم در درمان عفونتهای آبزیان است، اما اثرات منفی مواد شیمیایی مانند تجمع در بافتهای حیوانی و ایجاد مقاومت دارویی (این مقاومت میتواند از طریق انتقال افقی ژن به گونه ها و سویه های باکتری دیگر منتقل شود) موجب شده است تا امروزه استفاده از آنها کمتر شود و روشهایی مثل واکسیناسیون، بهره گیری از پری بیوتیک ها (میتو)، سین بیوتیک ها (MLC)، داروهای گیاهی، محرکهای ایمنی، فیتوبیوتیک ها، به گزینی، اصلاح نژاد و استفاده از پادتنهای تولیدی در زرده تخم، برای جلوگیری از شیوع بیماری و افزایش مقاومت در برابر عوامل بیماریزا جایگزین گردد.
