فحلی گربه چیست؟
آیا گربه دوست داشتنی خانگیتان این روز ها بیش از حد بازیگوشی می کند یا تمایل دارد از خانه فرار کند و به دنبال جفت بگردد؟ پس در این صورت ممکن است دوره ی فحلی (Estrus period) او شروع شده باشد.
در رده پستانداران برخی از جانوران در طی دوره کوتاهی از طول سال از نظر جنسی فعال هستند که زمان این فعالیت در هر دو جنس با یکدیگر هماهنگ است. به این دوره، اصطلاحا دوره فحلی می‌گویند.
فحلی یا دوره پذیرش (Estrous cycle) به این معنی است که در این دوره، آن گربه خانگی آماده جفتگیری است و رفتارهای خاصی نشان می‌دهد. تخمک‌گذاری تنها پس از جفتگیری رخ می‌دهد (برخلاف انسان و سگ که خودبه‌خود تخمک‌گذاری می‌کنند) فحلی در گربه‌های ماده با نشانه‌های واضحی همراه است. ناله‌های بلند و مداوم، بی‌قراری، مالیدن خود به وسایل و زمین، و حالت خاصی به نام “لوردوز” که ستون فقرات را گود می‌کند و دم را به کنار می‌برد، از علائم این دوره است.
این رفتارها برای جلب توجه گربه‌های نر انجام می‌شود. گربه‌ها معمولاً در فصول بهار و پاییز به فحلی می‌روند، زیرا چرخه جنسی آنها وابسته به نور و دماست. هر دوره فحلی بین ۴ تا ۷ روز طول می‌کشد و اگر گربه جفتگیری نکند و عقیم هم نشود، این چرخه هر ۲ تا ۳ هفته تکرار می‌شود.
برای آرامسازی، جلوگیری از پرخاش و درمان فحلی گربه خانگی می توان استفاده از داروهای گیاهی ضداسترس استفاده کرد. این دارو ها به علت نداشتن عوارض جانبی، جایگزینی مناسب برای داروهای شیمیایی هستند. یکی از راهکار ها استفاده از قطره خوراکی گیاهی نوروکالم است.
برای اطلاعات بیشتر راجع آرامبخش حیوانات خانگی نوروکالم کلیک کنید.
برای خرید داروی فحلی گربه نوروکالم کلیک کنید.
در صورت بروز مشکلات هورمونی، ممکن است دامپزشک به طور موقت از داروهای هورمونی استفاده کند. این روش فقط در شرایط خاصی به صورت کوتاه مدت استفاده می شود چرا که عوارضی مانند دیابت و مشکلات رحمی ایجاد می کنند.
روش دائمی برای جلوگیری از فحلی، عقیم‌سازی (Spaying) است که با جراحی، تخمدان‌ها و اغلب رحم برداشته می‌شود. این روش نه تنها از بارداری ناخواسته جلوگیری می کند، بلکه خطر بیماری هایی مانند سرطان پستان و عفونت رحم را کاهش می‌دهد. برای آرام کردن گربه در این دوره، افزایش زمان توجه و بازی با حیوان، گرمای ملایم و جداسازی از گربه‌های نر می‌تواند کمک‌کننده باشد.
نگهداری از گربه خانگی در زمان فحلی نیاز به توجه و دقت دارد. تا حد امکان از معاشرت گربه دوست داشتنی خانگیتان با گربه های وحشی خیابانی جلوگیری شود.
فحلی گربه چند روزه
اصولا هر دوره ی فحلی گربه ۴ تا ۷ روز طول می کشد اما در صورت عدم جفت گیری این چرخه ممکن است بارها در طول سال اتفاق بیفتد.
کل دوره فحلی گربه چقدر طول می کشد؟
اگر در دوره ی فحلی جفتگیری صورت نگیرد هر ۲-۳ هفته تکرار می‌شود. هر دوره ۴-۷ روز طول می‌کشد.
لذا نمی توان گفت که فحلی گربه چند روز طول می کشد زیرا اگر گربه ماده عقیم نشود، ممکن است در طول فصل تولیدمثلی چندین دوره فحلی پشت‌سرهم داشته باشد.
فحلی گربه نر
- زمان فحل شدن گربه نر: گربه‌های نر چرخه فحلی مشخص ندارند، اما با بلوغ جنسی (۶-۱۲ ماهگی) همیشه آماده جفتگیری هستند.
- علائم : ادرار با بوی تند، پرخاشگری نسبت به نرهای دیگر، بی‌قراری و دنبال کردن ماده‌ها.
- رفتار : ماده‌ها با ناله و حالت‌های جسمی جلب توجه می‌کنند، در حالی که نرها با اسپری ادرار و جنگ قلمرو را علامت‌گذاری می‌کنند.
- تغییر صدا: گربه نر در دوران فحلی ممکن است بیشتر و با صدایی بلندتر ناله کند، مخصوصاً در شب، برای جلب توجه ماده‌ها از این روش استفاده می کنند.
- گریز از خانه: گربه‌های نر در فصل جفتگیری تمایل زیادی به ترک خانه و پرسه‌زنی در محله دارند تا به دنبال ماده بگردند؛ این رفتار باعث افزایش خطر تصادف یا گم شدن می‌شود.
- کاهش اشتها: برخی گربه‌های نر در دوره‌ای که دنبال ماده هستند، علاقه‌شان به غذا کمتر می‌شود و تمرکزشان بیشتر بر جفتگیری است تا خوردن.
- ماده‌ها تخمک‌گذاری القایی دارند، اما نرها به‌طور مداوم اسپرم تولید می‌کنند.
- ماده‌ها دوره‌های فحلی منظم دارند، اما نرها از زمانی که به بلوغ می رسند، همیشه آماده جفتگیری هستند.
فحلی گربه ماده
- گربه‌های ماده چرخه فحلی منظم دارند که معمولاً از ۵ تا ۱۰ ماهگی آغاز می‌شود و در فصل‌های گرم سال بیشتر فعال می‌شود.
- علائم: ناله‌های مکرر و بلند، غلت زدن روی زمین، بالا بردن عقب بدن هنگام نوازش، و افزایش محبت یا چسبندگی به صاحب، بی قراری، پرخاشگری و اضطراب.
- رفتار: برای جذب نرها، گربه ماده حالت بدن خاصی می‌گیرد، صداهای خاص تولید می‌کند و گاهی روی زمین می‌غلتد یا در حالت خمیده قرار می‌گیرد.
- ماده‌ها برخلاف نرها تخمک‌گذاری القایی دارند، یعنی تخمک‌گذاری در پاسخ به جفتگیری اتفاق می‌افتد(نه به‌صورت خودکار مانند انسان). این مکانیسم تکاملی باعث می‌شود شانس بارداری در هر فحلی افزایش یابد.
- اگر جفتگیری انجام نشود، دوره فحلی ممکن است هر دو تا سه هفته یک‌بار تکرار شود تا زمانی که باردار شود یا فصل جفتگیری پایان یابد.
چگونگی روند تخمک‌گذاری:
- تحریک فیزیکی جفتگیری: عمل نر باعث ترشح هورمون‌های تخمک‌گذاری می‌شود.
- ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از جفتگیری، تخمک‌ها از تخمدان آزاد می‌شوند.
- در صورت عدم جفتگیری ، تخمک‌گذاری اتفاق نمی‌افتد و گربه پس از ۷-۱۰ روز دوباره فحلی را تجربه می‌کند.
آیا گربه‌ها دوره پریود دارند؟
گربه های ماده در واقع یک چرخه ماهانه را تجربه می کنند، اما «پریود» آنها کاملاً با قاعدگی انسان متفاوت است. برخلاف انسان ها، گربه های ماده در طول چرخه تولیدمثل خود خونریزی مشابه انسان ندارند. آنها فرایندی متفاوت را طی می کنند که در آن بدنشان برای باروری آماده می شود.
گربه‌های ماده ای که عقیم نشده اند این چرخه‌ها را پشت سر می‌گذارند، اما به جای از بین بردن دیواره رحم قدیمی مانند انسان، دوباره آن را جذب می‌کنند، بنابراین اگر هم خونریزی اتفاق بیفتد، یک عارضه جانبی بسیار نادر است.
مراحل دوره پذیرش
دوره فحلی خود به پنج بخش تقسیم می‌شود:
- پیش‌پذیرش (proestrus): طی این دوره فعالیت آماده سازی برای دوره قاعدگی(دوره استروس) بعدی آغاز شده و موجود دوباره خود را برای تولید مثل آماده می‌کند.
- پذیرش (strus): دوره کوتاهی که در آن آمادگی برای تولید مثل همراه با تخمک گذاری و افزایش میل به گربه نر اتفاق می‌افتد.
- میان‌پذیرش (Interestrus): این مرحله از یک تا سه هفته به طول می انجامد ، آنهم زمانی که جفت گیری انجام نشود یا جفت گیری قبل از رسیدگی فولیکول انجام گرفته باشد. پس از آن حیوان مجدد وارد مرحله پیش پذیرش می شود.
- Metestrus: چنانچه جفت گیری و تخمک گذاری انجام شود اما باروری تخمک اتفاق نیفتد، حیوان وارد مرحله Metestrus می شود که ۳۰ تا ۴۰ روز ادامه می یابد ( این مرحله آبستنی کاذب نیز نام دارد).
- عدم پذیرش (Anestrus): در این مرحله گربه ماده از نظر جنسی غیر فعال است.
زمان دوره فحلی در حیوانات مختلف بسیار متفاوت است. در برخی از جانوران فقط یک دوره فحلی در کل طول سال وجود دارد.
تشخیص
تغییرات رفتاری و فیزیکی گربه در این دوره به قدری شدید است که نشانه های آن را می توان آشکارا تشخیص داد و به برخی نشانه ها در بالا اشاره شد.
درمان فحلی گربه
فحل شدن گربه (Cat estrus) یک امر طبیعی می باشد و به همین دلیل جای نگرانی وجود ندارد. اما این نکته را در نظر داشته باشید که پس از مشاهده علائم فحل شدن گربه باید به نکاتی توجه کنید و به دنبال کاهش علائم فحلی گربه باشید، در ادامه به تمامی موارد لازم اشاره خواهیم کرد.
روش های درمان فحلی گربه را بررسی می کنیم:
- داروهای آرامبخش گیاهی: استفاده از دارو های گیاهی که توسط سازمان دامپزشکی تایید شده اند، بهترین راه برای آرام سازی گربه در زمان فحلی و کاهش میل به جفتگیری می شود.
استفاده از ماده موثره ی موجود در گیاهان شفابخش و تولید دارو از آن می تواند جایگزین خوبی برای دارو های آرامبخش شیمیایی هستند.
این دارو ها به صور مختلفی همچون قطره خوراکی و قرص ها، اسپری ها و … در بازار موجود هستند.
برای اطمینان از مصرف دوز مناسب با دامپزشک مشورت کنید تا متناسب با وزن و شرایط گربه، دوز مناسب تجویز شود.
- استریلیزاسیون (عقیم سازی): استریلیزاسیون (عقیم‌سازی) فرایندی پزشکی است که طی آن توانایی تولید مثل گربه و علائم فحلی به‌طور دائم از بین می‌رود.
در گربه‌های نر با برداشت بیضه‌ها و در ماده‌ها با برداشت رحم و تخمدان‌ها انجام می‌شود. این کار باعث جلوگیری از بارداری ناخواسته،درمان فحلی، کاهش رفتارهای جنسی آزار دهنده و افزایش سلامت و طول عمر حیوان می‌شود.
- راهکار های موقت آرامش گربه: برای آرام کردن گربه در زمان فحلی می‌توان با افزایش بازی و توجه، حواس او را پرت کرد و محیطی آرام و بدون تحریک ایجاد نمود. همچنین استفاده از اسپری‌های آرامبخش یا فرومون‌های مخصوص گربه‌ها می‌تواند به کاهش استرس و بی‌قراری کمک کند.
- داروهای ضداسترس شیمیایی: داروهای شیمیایی ضد استرس یا سرکوب‌کننده فحلی در گربه‌ها مانند هورمون‌های مصنوعی ممکن است در کوتاه‌مدت علائم فحلی را کاهش دهند، اما عوارض جانبی جدی دارند.
- داروهای هورمونی (موقت): از این دارو ها فقط در صورت لزوم استفاده می شود. در بعضی موارد به خاطر مشکلات هورمونی گربه، دامپزشکان مجبور به استفاده از این دارو ها می شوند.
داروهای هورمونی فقط در شرایط خاص مانند تأخیر موقت در جفتگیری یا پیش از زمان مناسب برای عقیم‌سازی تجویز می‌شوند. به دلیل عوارض جدی مانند پیومترا، تومورهای پستان و اختلالات هورمونی، این داروها باید فقط به‌صورت موقت و تحت نظر دامپزشک استفاده شوند.
فصل جفت گیری گربه
فصل جفتگیری گربه‌ها معمولاً از اوایل بهار تا اواخر تابستان است، زمانی که طول روز بیشتر و هوا گرم‌تر می‌شود. در این دوره، گربه‌های ماده وارد چرخه‌های منظم فحلی می‌شوند که ممکن است هر ۲ تا ۳ هفته تکرار شود، مگر این‌که جفتگیری و بارداری اتفاق بیفتد.
گربه‌های نر با رسیدن به بلوغ (حدود ۶ تا ۱۲ ماهگی) در تمام طول سال آمادگی جفتگیری دارند، اما در فصل جفتگیری، به دلیل افزایش فعالیت جنسی ماده‌ها، رفتارهای فحلی آنها نیز شدیدتر می‌شود.
چگونه گربه ماده فحل شده را آرام کنیم؟
برای آرام کردن گربه ماده در دوره فحلی، ابتدا محیطی آرام و کم استرس فراهم کنید. استفاده از پد گرمایی ملایم، برس نرم، پخش موسیقی آرام و ایجاد فضایی نیمه تاریک می‌تواند به کاهش اضطراب حیوان کمک کند. فعالیت بدنی مانند بازی با اسباب‌بازی‌های متحرک یا پازل‌های غذایی انرژی حیوان را تخلیه می‌کند. در این موارد، مشورت با دامپزشک برای استفاده از دارو های آرامبخش و ضد استرس نیز می‌تواند مؤثر باشد. در صورت عدم تمایل به عقیم سازی و استفاده از داروهای شیمیایی، می توان از دارو های ضد افسردگی و استرس گیاهی استفاده کرد که عوارض جانبی کمتری دارند.
