بیماری تنفسی آسپرژیلوس در پرندگان زینتی؛ از علت تا درمان

بیماری تنفسی آسپرژیلوزیس چیست؟

بیماری تنفسی آسپرژیلوس یک جور عفونت قارچی فرصت طلب است که به محض فراهم شدن شرایط باعث بروز بیماری در پرنده میشود. آسپرژیلوزیس یکی از مهم ترین علت های بیماری های تنفسی در پرندگان خانگی محسوب میشود. 

قارچ آسپرژیلوس معمولاً در محیط و در دستگاه تنفسی بسیاری از پرندگان سالم یافت میشود. وقتی پرنده اسپور قارچ که در محیط وجود دارد،  تنفس می‌کند؛ آسپرژیلوس راه خود را به ریه ها و کیسه های هوایی پرندگان باز می کند. این اتفاق معمولاً در پرندگان سالم مشکلی ایجاد نمی کند، اما ضعف سیستم ایمنی و/یا قرار گرفتن در معرض مقدار زیادی از این هاگ ها ممکن است پرنده را مستعد ابتلا به بیماری آسپرژیلوزیس کند.

چه شرایطی باعث بروز بیماری تنفسی آسپرژیلوس میشود؟

همانطور که اشاره شد قارچ آسپرژیلوس در پرنده سالم هم وجود دارد و تا شرایط به خصوصی ایجاد نشود، بیماری ایجاد نمیکند.

شرایطی که باعث بروز عفونت قارچی آسپرژیلوس می‌شود عبارتند از:

• ضعف سیستم ایمنی (احتمالاً به دلیل بیماری های همزمان)
• استرس
• تغذیه نامناسب یا سوء تغذیه
• کمبود ویتامین A (که در رژیم های غذایی تمام دانه رایج است)
• استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک
• شیوه های نامناسب نگهداری، بهداشت و پرورش
• بستر نمدار
• مواد غذایی مرطوب
• نگهداری و انبار کردن طولانی مدت غذا
• رطوبت بالای محیط
• تهویه نامناسب

و

• نظافت ناکافی قفس

دقت داشته باشید که حتی در پرندگان کاملاً سالم هم، استنشاق یا بلع تعداد بسیار زیاد هاگ قارچ می تواند باعث بیماری شدید شود. 

چه پرندگانی به عفونت قارچی آسپرژیلوس مبتلا میشوند؟

همه پرندگان خانگی ممکن است به آسپرژیلوس مبتلا شوند، اما شایع ترین گونه های حساس، طوطی خاکستری آفریقایی (African gray)، آمازون (Amazon) و پینوس (pionus) هستند. 

علائم آسپرژیلوزیس چیست؟

آسپرژیلوس به دو فرم حاد و مزمن رخ میدهد.

علائم آسپرژیلوس مزمن

معمولاً ریه ها و کیسه های هوایی در فرم مزمن بیماری تنفسی آسپرژیلوس درگیر نمیشوند. علائم اولیه نیز محدود و نامشخص هستند: 

• کاهش سطح انرژی
• کاهش اشتها
• بی حالی
• کاهش وزن پیشرونده
• عدم تحمل فعالیت (به راحتی از نفس افتادن)

شکل مزمن این بیماری معمولاً نتیجه استرس یا ابتلای طولانی مدت به انواع بیماری ها است.

علائم آسپرژیلوس حاد

به طور کلی آسپرژیلوزیس حاد کمتر از فرم مزمن رخ میدهد اما بسیار سریعتر پیشرفت می کند و احتمالاً در عرض چند روز منجر به مرگ می شود.

نکات مهم در مورد علائم بالینی عفونت تنفسی آسپرژیلوس

در مورد علائم عفونت تنفسی آسپرژیلوس نکات زیر را به خاطر بسپارید:

• دقت کنید که دیسترس تنفسی(سختی و قطع تنفس) می تواند یک وضعیت اورژانس در پرندگان باشد و منجر به وخامت وضع یا مرگ ناگهانی شود. در صورت مشاهده این علائم، در اسرع وقت به دامپزشک خود مراجعه کنید.
• اگرچه آسپرژیلوزیس اساساً یک بیماری تنفسی است، اما می‌تواند با عبور از جریان خون هر عضوی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل، ممکن است علائم گوارشی مانند اسهال یا علائم عصبی از جمله لرزش، ناهماهنگی و ضعف عمومی عضلات نیز دیده شوند.
• اگر عفونت تنفسی نای را درگیر کند، باعث تغییر صدا یا سرفه می شود.
• درگیری حفره بینی با آسپرژیلوس باعث تورم صورت و آبریزش بینی می شود.

آسپرژیلوزیس چگونه تشخیص داده می شود؟

گزینه های تشخیصی مختلفی پیش روی دامپزشک شماست. برخی از این موارد عبارتند از:

• بررسی علائم بالینی، معاینات و آزمایش خون

اگر چه این موارد دامپزشک را تا حدی به بیماری عفونی تنفسی مشکوک میکند اما غیر اختصاصی هستند یعنی به تنهایی برای تشخیص قطعی کافی نیستند. بنابراین ممکن است دامپزشک از شما بخواهد آزمایشات دیگری نیز انجام دهید.

• گرفتن تاریخچه و پرسیدن موارد مشکوک از صاحب پرنده

دامپزشک شما برای اطلاع از سابقه پزشکی پرنده، از شما سوالاتی می پرسد. با دقت به این پرسش ها، پاسخ دهید.

• رادیوگرافی

یکی از متداول‌ترین درخواست های دامپزشک برای بررسی دقیق تر پرنده شما، رادیوگرافی است. رادیوگرافی همان تصویر برداری با اشعه ایکس است که تغییرات جزئی کیسه هوایی و ریه ها را به خوبی نشان میدهد.

• آندوسکوپی

آندوسکوپی برای مشاهده مستقیم مسیر هوایی مورد استفاده قرار میگیرد.

کشت قارچ، بررسی آنتی بادی ها در خون و برداشتن نمونه برای مشاهده زیر میکروسکوپ؛ از دیگر روش های تشخیصی است که ممکن است دکتر دامپزشک شما از آن استفاده کند.

پیش آگهی پرنده مبتلا به آسپرژیلوس چیست؟

این که پرنده بعد از ابتلا به عفونت قارچی آسپرژیلوس زنده میماند یا نه به شدت بیماری و زمان تشخیص آن بستگی دارد. اگر بیماری زود تشخیص داده شود و پرنده توسط یک دامپزشک با تجربه تحت درمان قرار بگیرد، به احتمال زیاد پرنده بهبود می یابد. اگر سیستم ایمنی پرنده ضعیف باشد و یا خیلی دیر متوجه علائم بیماری در پرنده بشویم، ممکن است پرنده ما جانش را از دست بدهد.

بهترین راه برای محافظت پرنده در برابر آسپرژیلوزیس چیست؟

این قارچ ساکن طبیعی دستگاه تنفسی است و حذف کامل آن غیر ممکن می باشد. اثربخشی واکسن ها نیز مورد ظن است. بهترین پیشگیری محدود کردن مواجهه با هاگ و حفظ سلامت کلی پرنده است. میتوانید با استفاده از داروی طبیعی ایمونوپروپوفیت، سطح ایمنی پرنده را بالا نگه دارید تا از عفونت تنفسی آسپرژیلوس جلوگیری کنید

برای اطلاعات بیشتر ابمونوپروپوفیت اینجا کلیک کنید.

برای خرید ایمونوپروپوفیت اینجا کلیک کنید.

آیا آسپرژیلوزیس به انسان منتقل می شود؟

خیر. جای نگرانی نیست. آسپرژیلوزیس واگیر ندارد. اسپورهای آسپرژیلوس در محیط وجود دارند و احتمالاً برخی مواقع تنفس هم می شوند، اما به ندرت بیماری ایجاد میکنند. افرادی که نقص ایمنی شدید دارند، ممکن است با استنشاق اسپور آسپرژیلوس دچار بیماری شوند.

آیا آسپرژیلوزیس قابل درمان است؟

آسپرژیلوزیس را می توان با ترکیبی از داروهای ضد قارچ (ایتراکونازول) و مراقبت های حمایتی درمان کرد. اگر آسپرژیلوس در مسیر هوایی گرانولوم‌ (توده‌ قارچ ترکیب شده با سلول‌های التهابی) ایجاد کنند، ممکن است جریان هوا را مسدود کند. در این صورت حیوان به بیهوشی و جراحی نیاز دارد.

در ضمن علت سرکوب سیستم ایمنی باید بررسی و رفع بشود.