مشکلاتی چون اضطراب جدایی، مشکلات دفع، پرخاشگری نسبت به افراد یا دیگر حیوانات، آسیب رسانی به وسایل، پارس بیش از حد و مواردی از این قبیل، در بحث اصلاح رفتاری سگ ها می گنجند.
در اینجا نیز دامپزشک پس از معاینۀ کامل و اطمینان یافتن از اینکه مشکل جسمانی مسبب وضعیت به وجود آمده نیست، به بررسی تاریخچه و ریشه یابی مشکل می پردازد.
برخی از شایع ترین مشکلات رفتاری سگ ها، شامل موارد زیر است:
- پرخاشگری نسبت به افراد یا دیگر حیوانات
یکی از رایج ترین مشکلاتی که صاحبان سگ ها با آن دست و پنجه نرم می کنند، رفتار پرخاشگرانه است. این پرخاشگری می تواند علل مختلفی داشته و نسبت به افراد یا دیگر حیوانات باشد. استراترژی اصلاح رفتاری نیز با در نظر گرفتن عامل برانگیزندۀ پرخاشگری دنبال می شود. ترس یا اضطراب، حفظ قلمرو، واکنش نسبت به درد، مراقبت از منابع، خشمِ جابجا شده، دفاع یا محافظت، رفتار شکارچیانه، و… به تنهایی و یا باهم، می توانند یکی از این عوامل باشند.
پس از معاینه و ریشه یابی علت، دامپزشک برای اصلاح رفتار برنامه ای مشخص می کند که شامل مدیریت محیط (مانند کنترل عوامل برانگیزاننده)، راهکارهای رفتاری (مانند حساسیت زدایی و یا شرطی سازی تقابلی) و در صورت لزوم دارودرمانی می باشد. این فرآیند نیازمند صرف وقت، انرژی و هزینه است، اما در صورت تداوم معمولا باعث بهبود مشکل و از بین رفتن یا کمرنگ شدن پرخاشگری می گردد.
- پارس کردن
پارس کردن، شیوۀ اصلی برقراری ارتباط در سگ هاست. برای همین، سگ ها معمولا با پارس کردن به دنبال جلب توجه صاحب و یا دیگر افراد هستند. نیاز به آب یا غذا، درد جسمی، احساس خطر، هیجان زده شدن، سررفتن حوصله و… همگی می توانند از انگیز های سگ برای پارس کردن باشند.
در این مورد نیز دامپزشک ابتدا به معاینه پرداخته و در صورتی که مشکل جسمی وجود نداشته باشد، تاریخچۀ رفتار و انگیزه های احتمالی را بررسی می کند. استفاده از شوک برقی و تنبیه، روش هایی هستند که در گذشته مورد استفاده بوده اند و امروزه منسوخ شده اند؛ چراکه علاوه بر آسیب زدن به حیوان، باعث بدتر شدن اضطراب و ترس سگ می شوند.
نوروکالم محلول خوراکی صد در صد گیاهی آرامبخش و ضد استرس می باشد. این محصول قابل استفاده در انواع حیوانات خانگی بوده و حاوی عصاره های استاندارد شده گیاهانی نظیر سنبل الطیب و بادرنجبویه می باشد. در حیوانات خانگی نظیر سگ و گربه اثرات ترس، استرس و اضطراب به اشکال متفاوتی مثل بی اشتهایی، افسردگی، کاهش فعالیت، اسهال، افت ایمنی و تغییرات رفتاری مثل پرخاشگری، قایم شدن، بی قراری و راه رفتن به دور خود، پارس کردن مداوم و ادرار و مدفوع در محل های غیر عادی و بسیاری موارد دیگر بروز می کند. در صورتی که استرس و اثرات ناشی از آن نادیده گرفته شود و اقدامی برای بهبود وضعیت حیوان صورت نگیرد، عارضه پیچیده تر شده و اثرات مخربی در پی خواهد داشت. استفاده از داروی صد در صد گیاهی ضد استرس و آرامبخش نوروکالم بهترین راه پیشگیری و به حداقل رساندن استرس و اثرات ناشی از آن در انواع طیور، پرندگان زینتی و حیوانات خانگی است. خواص آرامبخشی، ضد استرس و ضد درد این گیاهان از دیرباز شناخته شده است. نوروکالم می تواند در مواقع مواجه حیوان با انواع استرس ها از قبیل استرس های محیطی، مکانیکی و همچنین استرس های ناشی از جانوران موذی موثر باشد. نوروکالم به حفظ آرامش حیوان خانگی شما کمک می کند.
- جویدن و خوردن وسایل
جویدن اجسام، یک رفتار طبیعی برای سگ ها است که آنها را قادر می سازد دنیای اطراف خود را بشناسند. سگ ها ممکن است برای بازی، از اضطراب، از روی عادت، و یا وقتی حوصله شان سر رفته، چیزهایی از جمله مبلمان، لباس، کفش، کتاب، لوازم خانه و… را گاز بگیرند و بجوند که رفتاری مخرب است.
برای اصلاح این رفتار، بهترین راهکار، خارج کردن لوازم حساس از دسترس سگ، و فراهم کردن اسباب بازی های جذاب و امن جویدنی به جای آنها است. توجه داشته باشید برخی از اجسام ممکن است حین گاز گرفته شدن خرد شوند و سگ قطعات آنها را بخورد. این وضعیت بسیار خطرناک است که حتی می تواند باعث مرگ حیوان شود. علاوه بر دور کردن چنین وسایلی از دسترس برای پیشگیری، در صورتی که متوجه این اتفاق شدید فورا به دامپزشک مراجعه نمایید تا وضعیت سلامتی سگ تحت کنترل قرار گرفته و دامپزشک با روش مناسب، جسم غیرقابل هضم را خارج نماید.
- اضطراب جدایی
اضطراب جدایی یکی از شایع ترین مشکلات رفتاری میان سگ ها است. سگ های دچار این عارضه، دلبستگی شدیدی به صاحب خود دارند و هنگامی که صاحبشان نیست دچار استرس و بی قراری بسیار زیادی می شوند که با رفتارهایی چون تخریب وسایل، سروصدای بیش از حد و طولانی، ادرار و مدفوع در خانه، و حتی آسیب زدن به خود بروز می یابد.
این سگ ها یاد نگرفته اند که در صورت تنها ماندن یا دوری از صاحبشان، آرامششان را حفظ کنند. برای حل این مشکل، معمولا از تکنیک های حساسیت زدایی(نسبت به سرنخ هایی که نشان می دهد صاحبشان قصد دارد خانه را ترک کند)، انجام مستقلانۀ برخی فعالیت ها، و شرطی سازی تقابلی(با فراهم کردن محیط آرام، وسایل و اسباب بازی های سرگرم کننده، و تشویقی برای آنها در مواقع تنها یا دور از صاحب بودن) استفاده می شود. در این شرایط، گاهی لازم است از بنا بر صلاح دید دامپزشک داروهای کاهندۀ استرس و اضطراب نیز استفاده گردد.
- ترس از صداها
ترس از صداها، مسئلۀ نسبتا شایعی میان برخی سگ ها است. در این وضعیت، سگ با شنیدن صدا یا صداهای خاصی دچار ترس شدید شده و ممکن است رفتارهایی چون پنهان شدن، لرزیدن، نفس نفس زدن، ترشح بزاق، زوزه کشیدن را از خود نشان دهند. شایع ترینِ این صداهای، صدای صائقه و توفان، و همچنین ترقه و آتش بازی است.
درمان این مشکل، با استفاده از تکنینک های اصلاح رفتاری (پرت کردن حواس، کاهش مواجهه، ایجاد فضای آرامشبخش، حساسیت زدایی تدریجی محرک) و دارو در صورت نیاز انجام می شود.
- ادرار و مدفوع
مانند گربه ها، در سگ ها نیز دفع در خارج از محل مخصوص و آلوده کردن خانه در سگ ها نیز ممکن است به دلیل مشکلات جسمی ای چون دیابت، سنگ کلیه یا مثانه، مشکلات گوارشی، بالا رفتن سن، ترس و اضطراب، و موارد از این قبیل باشد. معاینۀ کامل جسمی و بررسی تاریخچه، قدم اول برای ریشه یابی مسئله و به دنبال آن گزینش مداخلۀ پزشکی یا رفتاری مناسب هستند.
- مدفوع خواری
رفتار مدفوع خواری معمولا در توله سگ های کم سن دیده می شود. انگیزه های این رفتار می توانند در رژیم غذایی ناکافی و نامناسب، انگل گوارشی، بیماری گوارشی، و یا بیماری های که باعث احساس گرسنگی کاذب می گردند (مانند پرکاری تیروئید، کوشینگ، و دیابت) ریشه داشته باشد. علاوه بر مشکلات جسمی، اضطراب و استرس نیز می توانند باعث بروز این رفتار شوند.
جمع آوری و پاک سازی مداوم مدفوع معمولا از خورده شدن آن توسط سگ جلوگیری می کند. این کار می تواند به تنهایی برای از بین بردن عادت برخی سگ ها کافی باشد، اما در مواردی که رفتار همچنان ادامه می یابد، ایجاد تغییر در رژیم غذایی (که باعث تغییر ظاهر و بوی مدفوع می شود)، و یا استفاده از برخی افزودنی های غذایی که باعث بو و طعم ناخوشایند مدفوع می شوند، می تواند کمک کننده باشد. در صورتی که استرس عامل این رفتار باشد نیز باید مداخلات محیطی و رفتاری مناسب که پیشتر برای کاهش استرس از آنها یاد شد، مورد استفاده قرار گیرند.
- پریدن و بالا رفتن از افراد
پریدن بر روی افراد و بالا رفتن از آنها، از رفتارهای آزاردهنده ای هستند که سگ ها برای جلب توجه انجام می دهند و بیشتر افراد نیز به غلط و بی آنکه بدانند، باعث تشویق آن می شوند. توجه داشته باشید که حتی داد زدن و دعوا کردن نیز نوعی توجه نشان دادن است. برای اصلاح این رفتار، تمام افرادی که با سگ در ارتباطند باید آموزش ببیند که تنها زمانی به سگ توجه نشان دهند که هرچهار دست و پای حیوان روی زمین است. برای این منظور، هر زمان که سگ رفتار را انجام داد، هیچگونه توجهی نباید به او نشان داده شود و در عوض هر زمان که بر روی زمین است، با استفاده از نوازش، خوراکی یا انواع تشویقی به او توجه مثبت داده شود.
